وقتی خودتان را در آینه می بینید به چه چیزی فکر می کنید؟ آیا از بدن خود احساس رضایت می کنید یا آرزو می کنید ای کاش فرم بدن شما به گونه ای دیگر بود؟ اگر چنین است، شما تنها نیستید. افراد زیادی بخشی از ظاهرشان را دوست ندارند و در آرزوی تغییر آن هستند. یکی از مشکلاتی که امروزه مردم با آن مواجه هستند، نارضایتی از شکل بدن خودشان است. این نارضایتی حتی اخیرا در دختران نوجوانی که وزن طبیعی هم دارند مشاهده می شود اما وجود این مشکل در افراد چاق و دارای اضافه وزن بیشتر به چشم می خورد. هر فردی می تواند روی ظاهر و چهره خودش حساس باشد. اما حساسیت بیش از حد منجر به نارضایتی و حتی تنفر از اندام خواهد شد.

در این مقاله با ما همراه باشید تا با مفهوم تصویر بدنی و نارضایتی از اندام و راه های داشتن یک تصویر بدنی مثبت بیشتر آشنا شوید.

تصویر بدنی چیست؟

تصویر بدنی یک تصویر ذهنی است که هر فرد از اندازه و شکل بدن خود دارد و از آن مهمتر احساسی است که شما نسبت به تک تک و کل اعضای بدنتان هنگامی که رو به روی آینه قرار می گیرید و یا زمانی که در ذهنتان تصور می کنید، خواهید داشت.

بیشتر اوقات درک افراد از بدنشان منجر به برآورد بیشتر و یا کمتر از اندازه واقعی قسمت هایی از بدن می شود؛ و تغییرات عاطفی و شناختی ناشی از آن، با احساس نارضایتی و نگرانی نسبت به شکل و فرم بدن فرد در ارتباط قرار می گیرد.

ولی در کل افرادی که ریز بین و دقیق اند، بدترین دشمن خودشان هستند. زیرا همیشه درباره خود حرف های منفی می زنند و انرژی مثبت را از خودشان سلب می کنند. این مساله در افراد چاق به وفور دیده می شود که احساس می کنند بدنشان زشت و قابل سرزنش بوده و از آن خجالت می کشند و فکر می کنند که دیگران آنها را با خصومت یا اهانت نگاه می کنند.

تصویر بدنی معیار سنجش ارزش افراد

مساله اصلی اینجاست که این افراد با اندازه و سایز بدن‌شان و آن معیاری که خودشان تخمین زده اند، مشکل دارند. درحالی که آن معیار دقیق و اصولی نیست بلکه یک معیار خودساخته است.

حال اگر تصویر ذهنی مورد پذیرش فرد نباشد، منجر به تغیراتی در احساس ارزشمندی آنها خواهد شد. اینگونه افراد فکر می کنند عدم تناسب اندام، از ارزش و بهای آن ها کم می کند؛ و بهای خود را به ترازویی که روی آن رفته اند و یا به آینه ای که در آن می نگرند وابسته میدانند. در حالی که ارزش افراد به آن چیزی است که خود واقعی شان هستند و یا به کارهایی است که انجام می دهند.

علت نارضایتی از بدن چیست؟

هنگامی‌که فرد فکر و احساس منفی درباره بدن خود دارد، نارضایتی از بدن ایجاد می‌شود. عوامل و محرک‌های محیطی نقش مهمی در احساس افراد درباره بدن‌شان دارند. خانواده، دوستان، آشنایان، معلمان و رسانه‌های اجتماعی همگی روی دیدگاه و احساس شخص درباره خود و ظاهر مؤثر هستند. به ویژه، هنگامی‌که فردی در محیط‌ها و موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که در آن‌ها ظاهر افراد اهمیت خاصی دارد، یا بازخورد منفی درباره ظاهر خود دریافت می‌کند و یا مسخره می‌شود، احساس نارضایتی از بدن شکل گرفته یا قوت پیدا می‌کند.

افراد در هر سنی دائماً از طریق رسانه‌هایی مانند تلویزیون، مجلات، اینترنت و تبلیغات با تصاویر مختلف بمباران می‌شوند. این تصاویر اغلب غیر واقعی، دست‌نیافتنی و غیر طبیعی هستند، سبکی خاص دارند و ایده‌آل‌های زیبایی و استانداردهای ظاهری را برای مردان و زنان در جامعه ترویج می‌کنند. آن‌ها به ‌صورت متوالی پیام‌های مستقیم، غیر مستقیم و قوی ارسال می‌کنند تا القاکننده این باور باشند که لاغری برای زنان معادل زیبایی است و داشتن اندام قوی و عضلانی برای مردان ویژگی یک بدن ایده‌آل است و به‌دست‌آوردن این ویژگی‌های بدنی، شادی، موفقیت و عشق را برای فرد به ارمغان می‌آورد. وقتی در جامعه ای لاغری ارزش محسوب شود و برای آن تبلیغات انجام دهد جای تعجب نیست که نارضایتی از فرم بدن در میان افرادی که اضافه وزن دارند و یا چاق هستند، رواج یابد.

تاثیر تصویر بدنی بر روند کاهش وزن

اگر شخصی احساس کند ظاهرش با تصاویر و الگو های ارائه شده جامعه به عنوان فرد متناسب قابل‌ مقایسه نیست، احساس نارضایتی از بدن در او تشدید شده و این نارضایتی از خود بر روی روابط اجتماعی، کاری و تصمیم گیری های روزانه ی افراد اثر می گذارد. همچنین بر روی سلامت روان و جسمی افراد تأثیر مخربی دارد.

نارضایتی از اندازه و ابعاد بدن معمولا با خود کم بینی و حتی علائم افسردگی نیز همراه است. به طور مثال احساس گناه و خجالت افراد چاق از اینکه نمی توانند وزن خودشان را کنترل کنند بر روی اعتماد به نفس آنها در برخی زمینه ها و عملکردها کاهش می یابد؛ حتی ممکن است روی عزت نفس و اعتماد به نفس کلی افراد هم اثرگذار باشد.

جالب اینجاست که با استعدادی، پولدار بودن و هوش زیاد هم نمی تواند تفاوتی در این دیدگاه بوجود آورد. در واقع وزن فرد، تنها مسئله مورد نظرش در این زمینه تبدیل شده است و او کل دنیا را از دیدگاه وزن خود می بیند.

تحقیقات نشان داده برنامه های کاهش وزنی که بر روی بهبود ظاهر بدن تاکید می کنند، معمولا پس از مدتی دنبال نمی شوند؛ این در حالی است که برنامه های کاهش وزن که بر روی اصلاح رژیم غذایی و دستیابی به سلامتی تاکید دارند بیشتر دنبال می شوند و افرادی که از آن پیروی می کنند، تغییرات مثبت رفتاری دراز مدتی از خود نشان می دهند.

ولی مسائل مربوط به اندازه و ابعاد بدن همچنان می تواند بزرگ ترین مانع در راه کاهش و حفظ وزن باشد. زیرا نارضایتی از بدن در پایان برنامه کاهش وزن (هر چند که فرد در برنامه خود موفق بوده باشد) می تواند سبب اقدامات افراطی و اشتباه شود و در نتیجه باعث بازگشت دوباره وزن شود.

لازم به ذکر است که کسانی که سابقه گرفتن رژیم سفت و سخت داشته اند، علائمی از اختلال در خلق و خو و نارضایتی از اندازه بدن خود را دارند. همچنین رژیم گیرنده های سخت گیر در مقایسه با کسانی که بیشتر با رژیم غذایی خود سازگاری دارند، از شکل بدن و سایز خود بیشتر ناراضی هستند.

بنابراین افرادی که از بدن خود تصور منفی دارند در مقایسه با کسانی که نگاه مثبتی به بدن خود دارند، کمتر در برنامه کاهش وزن موفق هستند. نتیجه یک تحقیق در همین راستا بیان کرد که در دو گروه از افراد ناراضی از فرم بدن و افراد راضی از فرم بدن مشخص شد تنها 26 درصد از افرادی که از بدن خود ناراضی بودند موفق به کاهش دو واحد از BMI خود شدند؛ در حالی که این مقدار در گروه افراد راضی 63 درصد بود.

چرا داشتن تصویر بدن مثبت مهم است؟

افرادی که تصویر بدنی مثبت دارند به‌طور کلی از سطح بالاتری از سلامت جسمی و روانی و همچنین رشد شخصی برخوردار هستند. تصویر بدن مثبت روی موارد بسیاری تأثیر می‌گذارد، از جمله:

·         میزان عزت نفس

عزت نفس، احساس فرد نسبت به خودش را مشخص می‌کند. این عامل می‌تواند روی همه جنبه‌های زندگی شخص تأثیرگذار باشد. هرچه سطح عزت نفس شما بالاتر باشد، راحت‌تر می‌توانید در مسیر زندگی روزمره خود حرکت کنید و فرد موفق‌تری در اجتماع خواهید بود. همچنین این ویژگی در آینده سطوح بالاتری از شادی و رفاه را برایتان به ارمغان می‌آورد.

·         پذیرش خود (خویشتن‌پذیری)

هرچه تصویر بدنی یک فرد از خودش مثبت‌تر باشد، احتمال اینکه آن فرد در هر شرایطی با ظاهر خود احساس راحتی داشته باشد بیش‌تر است. افرادی که تصویر بدنی مثبت دارند کم‌تر از دیگران تحت تأثیر تصاویر غیر واقعی در رسانه‌ها و فشارهای اجتماعی برای داشتن ظاهری خاص قرار می‌گیرند.

·         جهان‌بینی و رفتارهای سالم

وقتی با نیازهای بدن خود هماهنگ هستید و به آن‌ها پاسخ می‌دهید، سلامت جسمی و روانی شما نیز بهبود می‌یابد. تصویر مثبت از بدن باعث می‌شود یک سبک زندگی متعادل همراه با نگرشی درست‌ در رابطه با تغذیه و ورزش داشته باشید.

تصویر بدنی منفی

فردی با تصویر بدن منفی، از فرم بدن و ظاهر خود ناراضی است و متأسفانه این رویکرد می‌تواند زندگی او را از جهات مختلف تلخ کند. ما در مقاله دیگر خود با عنوان شرم از بدن، آسیب‌هایی که در اثر نارضایتی و خجالت از شکل ظاهری، متوجه افراد می‌شود را توضیح داده‌ایم.

چگونه می‌توانید تصویر بدن خود را بهبود ببخشید؟

افرادی که تصویر منفی از بدن خود دارند ممکن است به برنامه‌ای مداوم برای تغییر شکل واقعی بدن خود روی آورند. این رویکرد ممکن است باعث شود افراد تمرینات و رژیم‌های ناسالم ورزشی و تغذیه‌ای، حتی عمل های جراحی مختلف را پی بگیرند، به این امید که تغییرات در شکل ظاهری بدن، احساسات منفی آن‌ها را کاهش دهد.

این شیوه‌ها معمولاً به نتیجه دلخواه (چه از نظر جسمی و چه احساسی) نمی‌رسند و می‌توانند به بروز احساسات منفی شدیدتری مانند ناامیدی، شرم و گناه منجر شده و همچنین فرد را در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به اختلالات خوردن (مانند پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی عصبی) قرار دهند.

اولین گام مهم برای بهبود تصویر بدن

مهم است این حقیقت را به خاطر داشته باشید که نمی‌توانید برخی از جنبه‌های ظاهری خود را تغییر دهید. قد، ساختار ماهیچه‌ای و اسکلت‌بندی بدن‌تان را ژن‌هایتان تعیین می‌کنند و سپس عوامل محیطی روی آن اثر می‌گذارند. این‌ها ویژگی‌ها و خصوصیاتی هستند که شما با آن‌ها به دنیا آمده‌اید.

شاید یک فرد بتواند برخی از جنبه‌های ظاهری خود را تغییر دهد، اما درک و پذیرش این نکته بسیار مهم است که درباره شکل یا ظاهر بدن، هیچ درست یا غلطی وجود ندارد. اگر تصویری منفی از بدن خود داشته باشید، پذیرش این واقعیت دشوار خواهد بود. با این‌ حال، به چالش‌کشیدن ایده‌آل‌های زیبایی و یادگیری پذیرش فرم و شکل واقعی بدن خود، گامی مهم در جهت ایجاد احساس مثبت درباره وزن، شکل، اندازه و ظاهر شما است.

در مقایسه با تغییر ظاهر واقعی که ممکن است دشوار و پیچیده باشد، تغییر تصویر بدنی می‌تواند هدفی دست‌یافتنی‌ باشد. ما قدرت تغییر دیدگاه، احساس و تفکر درباره بدن خود را داریم. در ادامه به چند نکته برای شروع این تغییر اشاره شده است.

چند نکته ساده برای تبدیل تصویر بدن منفی به تصویر بدن مثبت

• روی ویژگی‌ها، مهارت‌ها و استعدادهای مثبت خود تمرکز کنید:

  این می‌تواند به شما کمک کند تا یاد بگیرید چگونه خود را تمام و کمال بپذیرید و خودتان را تحسین کنید. هر انسانی بسیار فراتر از یک کالبد فیزیکی است.

• هر روز به خودتان جملات مثبت بگویید:

  وقتی چیزی را به‌ اندازه کافی با خودتان تکرار می‌کنید، به‌تدریج آن را باور می‌کنید. این فرآیند از نظر علمی نیز تأیید شده است.

• از گفت‌وگوهای شخصی (خودگویه‌ها) که تحقیرآمیز یا منفی هستند پرهیز کنید:

  ابتدا از گفتن چنین افکاری با صدای بلند خودداری کنید و سپس خواهید دید که می‌توانید آن‌ها را از ابتدا در ذهن خود نیز متوقف کنید.

• سعی کنید روی آنچه بدن شما می‌تواند انجام دهد و یا انجام داده است تمرکز کنید:

  بدن انسان ساختار شگفت‌انگیزی دارد. تحسین همه قابلیت‌های بدن و احترام به کارهایی که می‌تواند انجام دهد به شما کمک می‌کند تا نسبت به بدن خود احساس مثبت‌تری داشته باشید.

• دنبال اتمسفرهای مثبت باشید:

  با افرادی وقت بگذرانید که دیدگاه مثبتی دارند. هم در مورد خودشان و هم در مورد دیگران.

• سعی کنید اهداف‌تان به ‌جای تمرکز روی کاهش وزن روی سلامتی و احساسات مثبت متمرکز باشد:

  پیگیری برنامه‌های غذایی و ورزشی‌ای که هدف آنها فراتر از کاهش وزن و در واقع افزایش تندرستی باشد، برای سلامت جسم و روح شما مفیدتر است. به یاد داشته باشید بسیاری از افراد هستند که وزنی طبیعی یا کم دارند اما نسبت به ایده‌آل‌های رسانه‌ها، بدن متناسبی ندارند. در حالی ‌که بسیاری از افراد ورزیده که آمادگی بدنی بالایی دارند (مانند بازیکنان ورزش راگبی) وزن بدن‌شان بیش‌تر از میانگین است.

• از مقایسه بدن خود با دیگران خودداری کنید:

  هرکسی منحصر به‌فرد است و در واقع تفاوت‌ها همان ویژگی‌هایی هستند که فرد را از دیگران متمایز و خاص می‌کنند. تحسین‌کردن زیبایی‌های دیگران می‌تواند باعث افزایش اعتماد به‌نفس شما شود، اما فراموش نکنید زیبایی خودتان را نیز تحسین کنید و خود را تمام و کمال بپذیرید تا بتوانید احساس راحتی بیش‌تری با بدن‌تان داشته باشید.

• درباره آنچه می‌خوانید و می‌بینید آگاهانه تصمیم بگیرید:

  به یاد داشته باشید اکثر تصاویر ارائه‌شده در رسانه‌ها غیر واقعی بوده و نمایانگر اقلیتی از مردم هستند (کمتر از ۵ درصد). بسیاری از تصاویر مجلات به ‌صورت دیجیتالی ویرایش می‌شوند. بنابراین این تصاویر نشانگر ظاهر واقعی افراد نیستند. نسبت به پیام‌ها و تصاویر دنیای مجازی که به شما این احساس را می‌دهند که باید متفاوت باشید، رویکرد منتقدانه داشته باشید.

• با بدن خود مهربان باشید:

  هر چند وقت یک‌بار، یک کار خوب برای خودتان انجام بدهید. به مراکز ماساژ بروید یا موهایتان را کوتاه کنید. همیشه یادتان باشد که با بدن خود با احترام رفتار کنید.

• ذهن‌آگاهی مثبت داشته باشید:

  به ‌جای صرف زمان برای فکرکردن درباره بدن‌تان، یک سرگرمی جدید را شروع کنید. کارهای داوطلبانه انجام دهید یا سعی کنید کارهایی را امتحان کنید که باعث می‌شوند احساس خوبی نسبت به خودتان داشته باشید.

از یک روان‌درمانگر کمک بگیرید

در آخر اگر احساس می‌کنید از بدن خود ناراضی هستید یا احساس می‌کنید در حال ایجاد عادات غذایی یا ورزشی ناسالم هستید، راهنمایی‌گرفتن از یک متخصص می‌تواند ایده خوبی باشد. خوش‌بختانه، مشاوران و روان‌شناسان بسیاری هستند که در زمینه “تصویر بدن” دانش تخصصی دارند. استفاده از حمایت حرفه‌ای یک روان‌درمانگر می‌تواند شما را در تغییر باورها و رفتارهای منفی یاری کند.