افسردگی و اضافه وزن

افسردگی نه ‌تنها به عنوان یک پدیده بالینی، بلکه در شکل خفیف‌تر آن یعنی غمگینی و ناامیدی، پدیده‌ای فراگیر است. تقریباً هیچ کس را نمی‌بینیم که در زمانی از زندگی، تجربه غمگینی را نداشته باشد. غمگینی نیز همچون خشم، جزء هیجان‌های پایه است که با انسان به دنیا می‌آید. چاقی و افسردگی دو معضلی هستند که مردم زیادی در سراسر دنیا با آنها دست و پنجه نرم می کنند.

افسردگی چیست؟

معمولا هر کدام از ما برای بیدارشدن از خواب در صبح انگیزه‌ای داریم‌، این انگیزه ممکن است کار‌، ورزش‌، روابط اجتماعی‌ یا آماده کردن صبحانه باشد‌. اما برای افراد افسرده این انگیزه‌ها خشکیده است‌‌. آنچه زمانی اشک به چشم و خنده بر لبانمان می‌آورد اکنون به سختی توجه ما را به خود جلب می‌کند‌. زمانی هیجان به شکل خلق افسرده در می‌آید که خلق غمگین، زیاد بوده و اغلب روزها به طور عمیق و نافذ با انسان همراه باشد.

علائم افسردگی

بسیاری از مردم افسرده اند اما خودشان از این موضوع خبر ندارند و برخی دیگر در ظاهر افسرده اند اما در واقع اینطور نیست. برای فهم بهتر افسردگی نشانه های آن را به دو جزء تقسیم میکنیم: بخش فیزیکی و جسمی که بر مواردی مثل اشتها و خواب اثر می گذارد و بخش روانی و فکری که روحیه ی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

نشانه های جسمی افسردگی

• غمگینی همیشگی
• لذت نبردن از چیزی
• گریه کردن
• نداشتن انرژی
• تغییر در اشتها
• مشکل در خواب (تغییر ساعت و میزان خواب)
• زود رنجی
• حواس پرتی
• خستگی
• کاهش میل جنسی

نشانه های روانی افسردگی

• بدبینی
• فکر کردن به اشتباهات گذشته
• احساس گناه
• متنفر شدن از خود
• انتقاد از خود
• احساس بی ارزش بودن
• حتی فکر کردن و اقدام به خودکشی

علائم و نشانه های جدید جایگزین طیف عاطفی معمولتان می شوند، همین امر انرژی ذهنیتان را اشغال می کند تا جایی که فضای کمی برای تمرکز روی فعالیت‌های معمول زندگی روزمره، از جمله دوش گرفتن و لباس پوشیدن، مرتب کردن خانه یا تهیه و خوردن وعده‌های غذایی داشته باشید.

افسردگی و اضافه وزن

اگر شما احساسی ندارید و یا از نظر عاطفی یا بطور ناگهانی میل شدید به غذا دارید و ممکن است با خوردن غذا کمی آرامش برای خودت ایجاد کنید، به ویژه اگر در ماه های طولانی و تاریک زمستان این حالت ها در شما بیشتر می شود؛ به احتمال زیاد با افسردگی و اضافه وزن درگیر هستید. این دو بیماری ممکن است به صورت همزمان در فرد بروز کنند اما هنوز مشخص نشده که کدام یک منجر به دیگری می شود؛ آیا اثرات چاقی بیش از حد مستقیما افسردگی را به وجود می آورد؟ یا افسردگی منجر به اضافه وزن مفرط می شود؟ جواب هر دو سوال “بله” است.

افسردگی چگونه باعث اضافه وزن می شود؟

افسردگی می تواند تاثیر عمیقی بر تلاش های شخص برای کاهش وزن داشته باشد. در برنامه ی کاهش وزن، سه عنصر انگیزه، ماده ی غذایی و فعالیت فیزیکی نقش کلیدی ایفا می کنند.

کسانی که افسرده هستند یا کم اشتها می شوند، یا بیش از اندازه غذا می خورند. افسردگی تغییرات ناسالمی را در اشتهای افراد ایجاد می کند که موجب پرخوری و همچنین تمایل به خوردن هله هوله، فست فود و غذاهایی می شود که ارزش غذایی پایینی دارند. شاید به خاطر مصرف بستنی در نیمه‌شب است‌، یا خوردن غذای سرد به دلیل بی حوصلگی نسبت به‌ آشپزی و حتی خریدکردن باشد که فرد به سمت اضافه وزن می رود.

همچنین محققان دریافته اند که به خاطر از دست دادن علاقه و لذت نبردن از فعالیت های قبلی باعث میشود ترشح هورمون شاد کننده‌ یا همان سروتونین در افراد افسرده کاهش می یابد. در نتیجه میل به خوردن غذا در فرد افزایش مییابد تا سطح سروتونین مغز را به حد نرمال بازگرداند. با اینکه غذا خوردن می‌تواند میزان سروتونین رو افزایش دهد‌، اما غذا خوردن احساسی در گذر زمان موجب اضافه وزن و احساس گناه و خجالت می‌شود‌.

خستگی یکی دیگر از مواردی است که فرد را از داشتن انرژی برای برنامه ریزی ورزشی و انجام آن ناتوان می سازد. هر چقدر هم که بدن بیمار احتیاج به فعالیت منظم داشته باشد، خستگی عمیقی که در وجود او رخنه کرده، حتی قبل از شروع حرکت و فعالیت، از آن جلوگیری می کند و در اکثر مواقع در تصمیم گیری ها دچار مشکل می شود.

علاوه بر این موارد، افسردگی آثار مخربی بر انگیزه، تمرکز و اعتماد به نفس فرد دارد. همه ی اینها برای کاهش چشمگیر وزن ضروری هستند. غلبه بر چاقی یک پروسه ی بلند مدت است که فکر، جسم و روح فرد را به کار می گیرد. شخص افسرده، از قبل در حال کشمکش با بی انگیزگی، اعتماد به نفس پایین و دیگر موارد این چنینی است و نمی تواند صد در صد خود را برای موفقیت در برنامه ی ورزشی و غذایی بگذارد.

همگی این علائم میتوانند در اجرایی رژیمتان اختلال ایجاد کنند و چون دیگر از رژیم گرفتن لذت نمی برید آن را کنار می گذارید و به این صورت با بازگشت وزن مواجه می شوید.

راهکار رفع چاقی و افسردگی

چاقی و افسردگی همانطور که باعث بروز یکدیگر می شوند، بهبود هر یک از آنها نیز در گرو درمان دیگری است. میتوانید با تمرکز گذاشتن بر روی یکی دیگری را کمرنگ کرد. در ادامه به 9 راهکاری می پردازیم که به شما کمک می کند تا از خلق افسرده رهایی یافته و کاهش وزن بهتری را تجربه کنید. در ادامه با ما همراه باشید.

1. با غذا شروع کنید

تغذیۀ نامناسب می‌تواند بر توانایی‌های شناختی و خلق شما تأثیر منفی بگذارد. حتی اگر حوصلۀ آشپزی ندارید، وعده‌های غذایی را از دست ندهید زیرا این کار به بدتر شدن اوضاع کمک می‌کند. از خانواده یا دوستانتان کمک بخواهید یا می‌توانید از بیرون برای خودتان غذا سفارش دهید.

2. خواب کافی داشته باشید

خواب می‌تواند نقش مهمی را در افسردگی بازی کند، بدین‌صورت که خواب کم موجب تشدید حالت شیدایی شده و افزایش بیش از حد خواب هم باعث وخیم شدن افسردگی می‌شود.

3. فعال بمانید

اثرات مخرب و تضعیف‌کنندۀ افسردگی، فعال بودن و تحرک داشتن را به‌شدت دشوار می‌کند. اما در حقیقت فعالیت، دشمن افسردگی است. از فعالیت‌های کوچک مانند حرکات کششی، دوش گرفتن و یا انجام کارهای خانه شروع کنید و به‌مرور به این فعالیت‌ها بیفزایید و به سراغ یوگا، پیاده‌روی و شنا بروید.

4. از جلسات درمانی غافل نشوید

با گذشتن زمان و به‌محض اینکه احساس می‌کنید کمی بهبود یافته‌اید، تمایل شما برای ادامۀ روند درمان کاهش می‌یابد و ممکن است بخواهید از جلسات غیبت کنید. اما کار صحیح آن است که در ارتباط با عدم تمایلتان با درمانگرتان صحبت کنید. اگر بهبودی حاصل شده بود ممکن است فاصلۀ جلساتتان را افزایش دهد در غیر این صورت علت پشت پردۀ بی‌میلی شما باید عمیقاً مورد بررسی قرار گیرد.

5. داروها را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید

فراموش کردن یک وعده از داروی شما، می‌تواند روند درمان را مختل کند و موجب بازگشت علائم بیماری شود. همچنین مصرف الکل و مواد مخدر با دارو تداخل دارد و می‌تواند خطرناک باشد. اگر قصد متوقف کردن داروی خود را دارید، حتماً با پزشک خود مطرح کنید. پزشک شما می‌تواند میزان مصرف و نوع دارو را تغییر دهد تا با بدن شما سازگاری بیشتری دارد.

6. منزوی نشوید

روابط خود را با خانواده و دوستان حفظ کنید و از انزوا دوری بجویید. به عضویت گروه‌های حمایتی دربیایید و از خدمات مشاورۀ آنلاین و رسانه‌های اجتماعی استفاده کنید.

7. محیط آرام و سالمی را بسازید

به نو خورشید اجازه دهید تا وارد خانه شود و از آن استفاده کنید. همچنین تحقیقات نشان داده است که بوی خوش موجب آرامش و بهبود کیفیت خواب می‌شود. فضای خانه را با چند شاخه گل تزئین کنی و از نیروی موسیقی برای شادتر کردن محیط پیرامونی خود بهره ببرید.

8. مراقب آغازکننده‌ها باشید

مهم است که نسبت به رویدادها و موقعیت‌هایی که موجب بروز علائم و عود حالت افسردگی می‌شوند، هشیار باشید. بدین ترتیب مرزهایتان را مشخص کنید تا بتوانید از خودتان محافظت کنید.

9. مراقب آدم‌های دور و برتان باشید

اگر نمی‌توانید روابط خود را با افرادی که سبب وخیم‌تر شدن حال شما می‌شوند حذف کنید، سعی کنید کم‌ترین برخورد را با آن‌ها داشته باشید و بیشتر وقت خود را با افرادی که انرژی مثبت دارند بگذرانید.

سخن پایانی

افسردگی ازجمله اختلالاتی است که در اکثر مواقع، مدیریت شرایط ایجاد شده توسط آن با دشواری‌های فراوانی همراه است که بخش اعظم این موضوع به عدم ‌تشخیص این مشکل در بیمار و ادامه یافتن نشانه‌ها برای سال‌های طولانی برمی‌گردد. اگر نگرانید مبادا افسرده شده باشید‌، ناراحتی‌های خود را با یک متخصص درمیان بگذارید تا کمک لازم برای بهتر شدن حالتان را دریافت کنید‌.

نویسنده: بهاره حیدری نژاد- کارشناس ارشد بالینی